Μπορείτε να διαβάσετε και υπόλοιπα κεφάλαια των κατηχήσεων εδώ: Κατηχήσεις, Αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων.
Γ΄ ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ
Για το Άγιο Χρίσμα
Και ανάγνωση από την Α΄ Καθολική Επιστολή Ιωάννη, από εκεί που λέει: «Κι εσείς έχετε χρίσμα από τον Θεό και τα γνωρίζετε όλα» (Α΄ Ιω. 2, 20), μέχρι εκεί που λέει: «Και να μη ντροπιαστούμε αποφεύγοντας Τον ως ένοχοι, κατά τη Δευτέρα Του Παρουσία» (Α΄ Ιω. 2, 28).
Α΄.
Με το Βάπτισμα σας, όπως ενδυθήκατε τον φωτεινό χιτώνα, έτσι ενδυθήκατε και τον Χριστό (Πρβλ. Γαλ. 3, 27) και ήδη έχετε γίνει σύμμορφοι με τον Υιό του Θεού. Διότι εφόσον ο Θεός μας προόρισε να μας κάνει παιδιά Του, (πρβλ. Εφεσ. 1, 5), μας έκανε σύμμορφους του σώματος της δόξας του Χριστού (πρβλ. Φιλιπ. 3, 21).
Και εφόσον έχετε γίνει κοινωνοί και μέτοχοι του Χριστού (πρβλ. Εβρ. 3, 14), είναι πολύ φυσικό να ονομαζόσαστε και χριστοί και να λέει για σας ο Θεός: «Μη θίγετε, αυτούς που είναι δικοί μου, γιατί έχουν χριστεί από μένα, δηλαδή έχουν πάρει τα δικά μου πνευματικά γνωρίσματα». Και έχετε γίνει χριστοί, γιατί δεχτήκατε το άγιο Χρίσμα, που είναι μυστηριακό αντίτυπο του ίδιου του Αγίου Πνεύματος, επειδή και εσείς είσαστε εικόνες του Χριστού.
Και Εκείνος, αφού βαπτίστηκε στον Ιορδάνη και μετέδωσε στα νερά του ποταμού την ευλογία και την αγιαστική χάρη, που ακτινοβολούσε το θεανδρικό σώμα Του, καθώς αναδυόταν από τα νερά, ήλθε και κάθισε καλά-καλά επάνω του, αυτούσιο, το Άγιο Πνεύμα. (Διότι είναι αυτονόητο ότι μόνο το Άγιο Πνεύμα Θεός μπορούσε να καθίσει πάνω στο Θεό-Ιησού Χριστό, αφού το όμοιο αναπαύεται πάνω στο όμοιο).
Το ίδιο συνέβη και σε σας, όταν βγήκατε από την κολυμβήθρα των βαπτιστηρίων υδάτων. Σας δόθηκε δηλαδή το Χρίσμα που είναι σύμβολο Εκείνου, με το οποίο χρίστηκε ο Χριστός. Και αυτό το Άγιο Πνεύμα, για το Οποίο είπε στην προφητεία του, ως εκπρόσωπος του Κυρίου, ο Προφήτης Ησαΐας: «Πνεύμα Κυρίου επαναπαύεται σε μένα, διότι ο Κύριος με έχρισε και με έχει αποστείλει να κηρύξω το χαρμόσυνο άγγελμα της σωτηρίας στους πνευματικά πτωχούς» (Ησ. 61, 1 και Λουκ. 4, 18).
Β΄.
Γιατί ο Χριστός δεν χρίστηκε από ανθρώπινο χέρι με λάδι ή μύρο υλικό, αλλά τον έχρισε ο Θεός-Πατέρας με το Άγιο Πνεύμα, προχειρίζοντας Τον Σωτήρα όλου του κόσμου. Καθώς λέει και ο Απόστολος Πέτρος: «Τον Ιησού από τη Ναζαρέτ, τον οποίο έχρισε ο Θεός με το Άγιο Πνεύμα» (Πραξ. 10, 38).
Και όπως επίσης ο Προφήτης Δαβίδ έλεγε μεγαλόφωνα: «Ο θρόνος Σου, Θεέ μου, θα παραμείνει ακλόνητος σ’ όλους τους αιώνες. Η ράβδος της βασιλείας Σου είναι σκήπτρο και εξουσία ευθύτητας και δικαιοσύνης. Αγάπησες τη δικαιοσύνη και μίσησες την ανομία. Γι’ αυτό και ο Θεός και Πατέρας Σου, Θεέ μου, σε έχρισε με το Άγιο Πνεύμα, που είναι έλαιο, το οποίο φέρνει αγαλλίαση. Και έχυσε αυτό το έλαιο πάνω σε Σένα, πολύ περισσότερο, απ’ ό,τι έχυσε στους άλλους, που μετέχουν με Σένα σ’ αυτή τη χρίση» (Ψαλμ. 44, 7-8).
Όπως ακριβώς λοιπόν τότε ο Χριστός αληθινά σταυρώθηκε, ενταφιάστηκε και αναστήθηκε κι εσείς κατά το Βάπτισμα αξιωθήκατε μαζί Του, συμβολικά, να σταυρωθείτε, να ενταφιαστείτε και να αναστηθείτε Έτσι γίνεται και τώρα με το Χρίσμα. Εκείνος χρίστηκε με το νοητό έλαιο που φέρνει αγαλλίαση, δηλαδή με το ΄Άγιο Πνεύμα, το οποίο ονομάζεται έλαιο αγαλλιάσεως, γιατί είναι αίτιο και πρόξενο πνευματικής χαράς και αγαλλιάσεως.
Εσείς όμως χριστήκατε με το Άγιο Μύρο, εφόσον έχετε γίνει κοινωνοί και μέτοχοι στη ζωή και στην υπόσταση του Χριστού.
Γ΄.
Αλλά πρόσεχε να μη νομίσεις ότι το μύρο με το οποίο χριστήκατε είναι αυτή η λιπαρή ύλη, που αισθητά γίνεται αντιληπτή, χωρίς να έχει κάποια αγιαστική χάρη και δύναμη. Διότι έτσι όπως ο άρτος που χρησιμοποιούμε στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, μετά την «επίκληση» του Αγίου Πνεύματος, δεν είναι πλέον απλό ψωμί, αλλά Σώμα Χριστού, κατά τον ίδιο τρόπο και το Άγιο τούτο Μύρο, δεν είναι πλέον αυτό που φανερώνουν τα υλικά στοιχεία του.
Ούτε θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι αυτά τα υλικά φορτισμένα με τις ευχές της σχετικής μυστηριακής ακολουθίας, αλλά είναι ιδιαίτερο χάρισμα του Χριστού και του Αγίου Πνεύματος, που μέσα σ’ αυτό και με αυτό είναι παρών και δρα ο ίδιος ο Θεός. Αυτό βέβαια, μυστηριακά και συμβολικά, σφραγίζει το μέτωπο σου και τα άλλα αισθητήρια σου, μέσα στο Μυστήριο του Χρίσματος και ενώ το σώμα χρίεται με το άγιο Μύρο, η ψυχή αγιάζεται με το ΄Άγιο και Ζωοποιό Πνεύμα.
Δ΄.
Και πρώτα χριστήκατε στο μέτωπο, για να απαλλαγείτε από τη ντροπή, την οποία έφερνε παντού και πάντοτε μαζί του ο πρώτος άνθρωπος, που παρέβη την εντολή του Θεού. Και ακόμη για να δεχόσαστε, έχοντας ακάλυπτο το πρόσωπό σας και να αντανακλάτε τη δόξα του Κυρίου (πρβλ. Β΄ Κορ. 3, 18).
Μετά χριστήκατε στα αυτιά, για να αποκτήσετε εκείνα τα αυτιά, για τα οποία ο προφήτης Ησαΐας έλεγε: «Και μου πρόσθεσε ο Κύριος αυτί για να ακούω» (Ησ. 50, 4) και για τα οποία ο Κύριος λέει στο Ευαγγέλιο: «Όποιος έχει αυτιά για να ακούει, ας ακούει» (Ματθ. 11, 15).
Στη συνέχεια χριστήκατε στην όσφρηση, ώστε, έχοντας την αίσθηση του πνευματικού μύρου, δηλαδή του Αγίου Πνεύματος, να λέτε: «Είμαστε Χριστού ευωδία, ανάμεσα σ’ όλους όσους δέχονται τον Χριστό ως Σωτήρα τους» (Β΄ Κορ. 2, 15).
Τέλος χριστήκατε στο στήθος, ώστε, «φορώντας το θώρακα της δικαιοσύνης, να αντιστρατευόσαστε στις μεθοδείες του διαβόλου» (Εφ. 6, 14-15). Γιατί όπως ακριβώς ο Σωτήρας μας, μετά από το Βάπτισμα Του και την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος, πήγε στην έρημο και πάλεψε εναντίον του διαβόλου, έτσι και εσείς. Μετά το ιερό Βάπτισμα και το Χρίσμα, φορώντας την πανοπλία του Αγίου Πνεύματος, να μπορέσετε να αντισταθείτε και να πολεμήσετε εναντίον της δυνάμεως του διαβόλου. Και νικώντας τον να λέτε: «Όλα τα κατορθώνω με τη Χάρη και τη δύναμη του Χριστού» (Φιλιπ. 4. 13).
Ε΄.
Αφού καταξιωθήκατε και λάβατε αυτό το Άγιο Χρίσμα, ονομάζεστε πλέον χριστιανοί. Επαληθεύοντας έτσι, με την αναγέννηση σας και το όνομα. Γιατί, πριν να αξιωθείτε να λάβετε το Βάπτισμα και τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος, δεν ήσασταν κυριολεκτικά άξιοι, αλλά βρισκόσασταν στο δρόμο που οδηγεί κλιμακωτά στην επάξια κατάκτηση αυτής της ονομασίας.
ΣΤ΄.
Είναι όμως απαραίτητο να γνωρίζετε: ότι η συμβολική προτύπωση αυτού του μυστηρίου του Χρίσματος, βρίσκεται στην Παλαιά Διαθήκη. Διότι και τότε που ο Μωυσής διαβίβασε στον αδελφό του τη θεϊκή εντολή, σύμφωνα με την οποία και τον κατέστησε αρχιερέα, τον έχρισε με έλαιο, αφού προηγουμένως είχε δεχθεί το σχετικό καθαρτικό λουτρό. Και εξαιτίας αυτού του τυπικού χρίσματος, ο Ααρών ονομάστηκε «χριστός» (Πρβλ. Λευιτ. 4, 5). Έτσι και ο αρχιερέας, προάγοντας τον Σολομώντα σε βασιλιά, τον έχρισε, αφού βέβαια πρώτα ο Σολομώντας λούστηκε στον ποταμό Γειών – Νείλο (πρβλ. Γ΄ Βασ. 1, 39.45). Αυτά λοιπόν συνέβησαν σ’ αυτούς προτυπωτικά (πρβλ. Α΄ Κορ. 10, 11). Σ’ εμάς συμβαίνουν, όχι προτυπωτικά, αλλά αληθινά, Επειδή η αρχή της σωτηρίας μας βρίσκεται αληθινά σ’ Αυτόν, τον Ιησού Χριστό, ο Οποίος χρίστηκε από το Άγιο Πνεύμα. Γιατί Εκείνος είναι πραγματικά «η απαρχή», ο Νέος Αδάμ (πρβλ. Α΄ Κορ. 15, 23). Και εμείς το «φύραμα», δηλαδή η γενιά του Νέου Αδάμ, που αν Τον θεωρήσουμε προζύμι, εμείς είμαστε το ζυμάρι (Πρβλ. Α΄ Κορ. 5, 7). Αν λοιπόν το προζύμι, η απαρχή είναι αγία, οπωσδήποτε η αγιότητα της θα μεταδοθεί και στο φύραμα, σ’ όλο το ζυμάρι.
Ζ΄.
Αυτή την πνευματική δωρεά, τη δύναμη και τη χάρη, την ανεξάλειπτη σφραγίδα, που σας χάρισε το Άγιο Πνεύμα με το ιερό Μυστήριο του Χρίσματος, να τη διατηρήσετε αμόλυντη. Διότι όπως ακούσατε, μόλις προ ολίγου και από την ανάγνωση της περικοπής, από την Α΄ Καθολική Επιστολή του μακάριου και Αγίου Ιωάννη του Ευαγγελιστή και Θεολόγου, ο οποίος τόσο πολύ βάθυνε τη σκέψη του πάνω στο άγιο Χρίσμα, εάν παραμείνει αυτή η δωρεά μέσα σας, θα σας διδάσκει σε κάθε περίπτωση και περίσταση τα δέοντα.
Γιατί αυτή η Πνευματική δωρεά του Αγίου Χρίσματος μπορεί να προφυλάσσει και το σώμα μας και να οδηγεί και την ψυχή μας στο δρόμο της σωτηρίας. Γι’ αυτή την Πνευματική δωρεά του Αγίου Χρίσματος, από τα παλιά τα χρόνια, προφήτευσε και ο μακάριος προφήτης Ησαΐας και είπε: «Και θα κάνει ο Κύριος των δυνάμεων συμπόσιο σε όλα τα έθνη, στο όρος τούτο της Σιών» (Ησ. 25, 6) και τώρα και σε άλλες περιπτώσεις, με τη λέξη όρος, εννοεί την Εκκλησία, όπως και τότε που λέει:
«Κατά τις έσχατες ημέρες της Μωσαϊκής οικονομίας, όταν πρόκειται η νέα περίοδος του Μεσσία να αντικαταστήσει τούτη, θα γίνει εμφανές το όρος του Κυρίου» (Ησ. 2, 2). «Και θα πιουν ευφροσύνη, όσοι θα παρακάθονται σ’ αυτό και θα πιουν οίνο και θα χριστούν με μύρο» (Ησ. 25, 6). Και για να σε βεβαιώσει ότι αυτό το μύρο, για το οποίο άκουσες από το στόμα του προφήτη, είναι δηλωτικό του Μυστηρίου του Αγίου Χρίσματος, ο ίδιος ο προφήτης συνεχίζει και λέει: «Παράδωσε όλα αυτά τα ευφρόσυνα στα έθνη, διότι η απόφαση αυτή είναι για όλα τα έθνη και όχι μόνο για τους Ιουδαίους» (Ησ. 25, 7).
Τώρα πια που έχετε χριστεί με αυτό το Άγιο Μύρο, διατηρήσετε το όπως το πήρατε, καθαρό και αμόλυντο, αγωνιζόμενοι, ώστε να προκόπτετε σε έργα αγαθά και να γίνεσθε ευάρεστοι στον αρχηγό της σωτηρίας μας, τον Ιησού Χριστό, στον οποίο ανήκει η δόξα στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
Κατηχήσεις, Αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων.
εκδ. Ετοιμασία – Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου, Καρέα.
Ελληνική Πατρολογία 