Μπορείτε να διαβάσετε και υπόλοιπα κεφάλαια του βιβλίου εδώ: Νερό από την έρημο.
ΑΒΒΑΣ ΑΠΟΛΛΩ
Εισαγωγή
Έζησε κατά τα τέλη του τέταρτου αιώνα στην περίφημη αιγυπτιακή έρημο της Θηβαΐδας. Διάλεξε τη ζωή της αναχώρησης όταν ήταν 15 χρόνων. Η μεγάλη του άσκηση και ο άγιος του βίος, τράβηξε τη Χάρη του Θεού, που του έδωσε τη δύναμη να κάνει πολλά θαύματα. Ταυτόχρονα τράβηξε γύρω του ένα μεγάλο αριθμό μοναχών, που ζητούσαν να αφιερωθούν ολοκληρωτικά στον Θεό. Το μοναστήρι που διεύθυνε ο Απολλώ είχε 500 μοναχούς. Η ζωή τους ήταν θαυμαστή, ώστε σχεδόν όλοι τους έκαναν θαύματα.
21. Μια εποχή στην Αίγυπτο ήταν σε τόση έξαρση η ειδωλολατρία, ώστε είχαν θεοποιηθεί εκτός από τα πιο συνηθισμένα ζώα, ακόμα και ασήμαντα λαχανικά. Ο άγιος γέροντας Απολλώ εξηγούσε τους λόγους αυτής της πολυθεΐας:
22. «Οι εθνικοί πρόγονοι μας, έλεγε, θεοποίησαν τον ταύρο, επειδή ήταν ο βασικός βοηθός τους στη γεωργία που τους εξασφάλιζε την τροφή τους, το νερό του Νείλου, γιατί πλημμυρίζοντας τα χωράφια έκανε εύφορη τη γη, το χώμα, αφού έβλεπαν καλά πόσο πιο καρπερό ήταν το δικό τους σε σύγκριση μ’ άλλων χωρών.
23. Τους σκύλους, τους πιθήκους και τα άλλα ζώα και φυτά τα λάτρευαν γιατί έγιναν για πολλούς αιτία σωτηρίας την εποχή της φυγής των Εβραίων ̇ καθένας δηλαδή θεοποίησε εκείνο με το οποίο όντας απασχολημένος δεν ακολούθησε τον Φαραώ στην καταδίωξη και χάρη στο οποίο, έτσι, γλίτωσε τον θάνατο από τον καταποντισμό στην Ερυθρά».
24. Η τραγική αυτή κατάσταση είχε τελευταία μεταβληθεί, κι αυτό χάρη στον Απολλώ. Εκεί που είχε εγκαταστήσει την καλύβα της άσκησης του κατοικούσαν στα γύρω χωριά ειδωλολάτρες.
25. Μάλιστα σε μια κωμόπολη υπήρχε ναός περίφημος, όπου φυλασσόταν ένα ξόανο, που πολύ το σέβονταν στην περιοχή. Ήταν και συνήθεια να περιφέρουν αυτό το είδωλο στα χωριά και να πραγματοποιούν οργιαστικές τελετές, μέχρι που κατέληγαν στον ποταμό και δέονταν, δήθεν, για τα νερά του.
26. Κάποτε έτυχε να περνά από τη θέση της τελετής ο Απολλώ με τη συνοδεία του και μόλις είδε εκείνο το μεγάλο πλήθος να δαιμονίζεται τόσο σκληρά, γονάτισε, προσευχήθηκε στο Σωτήρα και το θαύμα έγινε παρευθύς. Οι ειδωλολάτρες περικυκλώθηκαν από μια αόρατη δύναμη και δεν μπορούσαν να βγουν έξω από ορισμένο χώρο. Έσπρωχναν ο ένας τον άλλο κάτω από τον καυτερό ήλιο, χωρίς να μπορούν να καταλάβουν τι είχαν πάθει.
Οι ιερείς τους τότε, δήλωσαν πως κάποιος Χριστιανός πρέπει να βρισκόταν εκεί και τους είχε χτυπήσει μ’ αυτό τον τρόπο και συμβούλεψαν ν’ απευθυνθούν στον Απολλώ που κατοικούσε στην κοντινή έρημο, αν ήθελαν να γλιτώσουν απ’ το κακό που τους βρήκε.
27. Όταν όσοι βρίσκονταν κάπως μακρύτερα, ακούγοντας τις φωνές των παγιδευμένων, έτρεξαν να δουν τι είχε γίνει, πληροφορήθηκαν τις υποψίες και είπαν πως λίγο πριν είχαν δει τον Απολλώ στην περιοχή. Επειδή μάλιστα έπρεπε κάτι να γίνει για ν’ απελευθερωθούν οι παγιδευμένοι, έτρεξαν οι απ’ έξω κι έφεραν μερικούς ταύρους και προσπαθούσαν να τραβήξουν το είδωλο.
28. Μάταια όμως. Τόσο αυτό, όσο και οι λατρευτές του έμεναν ακίνητοι. Τότε, μη ξέροντας τι να κάνουν, έστειλαν ορισμένους ανθρώπους στον Απολλώ, με την υπόσχεση ότι αν τους απαλλάξει από το κακό που τους βρήκε θα εγκαταλείψουν την πλάνη των ειδώλων.
29. Ο άνθρωπος του Θεού μόλις άκουσε τους αντιπροσώπους, κατέβηκε από το ασκητήριο του κι αφού προσευχήθηκε, έλυσε τα δεσμά. Οι λυτρωμένοι γεμάτοι ενθουσιασμό κι αποφασισμένοι να πιστέψουν στον αληθινό Θεό και σωτήρα τους, όρμησαν όλοι μαζί να ευχαριστήσουν τον Απολλώ, παραδίδοντας στη φωτιά το απαίσιο ξόανο.
Ο ασκητής άρχισε αμέσως την κατήχηση και σύντομα τους εισήγαγε όλους στην Εκκλησία. Πολλοί μάλιστα έγιναν μοναχοί και μπήκαν στα μοναστήρια. Και τόση ήταν η φήμη του γέροντα, που πλήθη προσέρχονταν κάθε μέρα στην πίστη, ώστε στην περιοχή δεν έμεινε κανένας ειδωλολάτρης.
30. Με τον καιρό ο Απολλώ απόκτησε μεγάλη επιρροή πάνω στους κατοίκους και πολλές φορές κατέβαινε από το κελί του για να επιβάλει την ειρήνη όταν γινόταν διαμάχες.
36. Μια φορά, ειδωλολάτρες από άλλη περιοχή ήρθαν σ’ ένα χωριό χριστιανών και πρόβαλαν απαιτήσεις πάνω στα κτήματα. Τα πράγματα έφτασαν στα πρόθυρα ένοπλης σύγκρουσης.
Τότε ο Απολλώ έτρεξε να κατευνάσει τα πνεύματα. Όμως ο αρχηγός των ειδωλολατρών, ένας αγριάνθρωπος υπερόπτης, δεν έπαιρνε από λόγια κι ορκιζόταν πως μόνο με το αίμα θα λυθεί ή διαφορά. Ο άγιος του απάντησε:
– «Ας γίνει λοιπόν, όπως διάλεξες. Να ξέρεις όμως, πως η διαφορά θα λυθεί με το δικό σου μόνο αίμα. Κανείς άλλος δε θα σκοτωθεί. Και το κουφάρι σου θα μείνει άταφο, τροφή για τ’ αρπαχτικά».
37. Άρχισε τότε η μάχη, και πραγματικά κανείς άλλος δεν έπαθε τίποτα εκτός απ’ τον αρχηγό, που οι φίλοι του τον παράχωσαν πρόχειρα στον άμμο. Το άλλο πρωί είδαν ότι οι γύπες και οι ύαινες είχαν ανακαλύψει το πτώμα και το κατέφαγαν. Μη μπορώντας να αρνηθούν το θαύμα παραδέχτηκαν τον Απολλώ και τον θεώρησαν προφήτη.
Ιστορία των μοναχών εν Αιγύπτω, Περί Απολλώ η΄, 21-30 και 36-37 / Festugiere, A. J., Historia Monachorum in Aegypto (Subsidia Hagiographica 34), Bruxelles 1961, σελ. 54-58 και 61.
Νερό από την έρημο.
Συλλογή κειμένων και σχόλια: Ηλία Βουλγαράκη. Απόδοση στα νεοελληνικά: Κωστή Κυριακίδη.
Αποστολική Διακονία, εκδ. Β΄ 1996.
Ελληνική Πατρολογία 