* Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών, Τόμος Β΄ (σελ. 231-251).
Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής
Διαφόρα κεφάλαια περί θεολογίας, οικονομίας, αρετής και κακίας
Έβδομη εκατοντάδα
1. Ο φυσικός λόγος δια μέσου των αρετών ανυψώνει προς το νου εκείνον που επιμελείται την πρακτική αρετή. Ο νους εισάγει στη δοσία μέσω της θεωρίας εκείνον που επιθυμεί τη γνώση. Το παράλογο πάθος παρασύρει να φέρεται προς την αίσθηση εκείνον που αμελεί τις εντολές, πράγμα που καταλήγει στο να δεθεί ο νους στην ηδονή.
2. Αρετή λέει την απαθέστατη και μόνιμη έξη του καλού που δεν έχει τίποτε από τα δεξιά ή τ’ αριστερά, έχει όμως τη σφραγίδα του Θεού στην οποία τίποτε δεν είναι ενάντιο. Αιτία των αρετών είναι ο Θεός. Ενεργητική γνώση του Θεού είναι η αλλοίωση κατά την έξη εκείνου που γνώρισε αληθινά το Θεό, ώστε να συμμορφωθεί προς το πνεύμα.
3. Αν ο λόγος έχει προσδιορίσει όπως είναι φυσικό την αρχή καθενός, κανένα από τα όντα δεν ξεπερνά ούτε πέφτει παρακάτω από τον εαυτό του. Επομένως, κανόνας των όντων είναι η επιθυμία και επίγνωση της Αιτίας τους, ενώ μέτρο τους είναι η ενεργητική μίμηση της Αιτίας, όσο είναι εφικτό στα όντα. Το να πηγαίνει η επιθυμία όσων κινούνται προς το Θεό πάνω από τον κανόνα και το μέτρο, κάνει ανώφελο το δρόμο τους, γιατί δεν καταλήγουν στο Θεό, στον οποίο σταματά η επιθυμητική κίνηση όλων, καθώς δέχεται ως αυθύπαρκτο τέλος την απόλαυση του Θεού. Το να πηγαίνει η επιθυμία όσων κινούνται προς το Θεό έξω από τον κανόνα και το μέτρο, κάνει ανώφελο το δρόμο τους, γιατί αντί για το Θεό καταλήγουν στην αίσθηση, όπου έχει εγκατασταθεί η ηδονική απόλαυση των παθών που δεν έχει ουσιαστική ύπαρξη.