ΚΕΦΑΛΑΙΟ 30. Για τον θυμό.

Ο θυμός είναι βρασμός του αίματος, που βρίσκεται γύρω από την καρδιά και προκαλείται από ερεθισμό ή αναταραχή της χολής. Γι’ αυτό ονομάζεται και χολή και χόλος. Κάποτε ο θυμός είναι επιθυμία αντεκδικήσεως· όταν μας αδικούν ή νομίζουμε ότι μας αδικούν, τότε θυμώνουμε· στην περίπτωση αυτή έχουμε ανάμεικτη ψυχική διάθεση, από επιθυμία και θυμό.

Τα είδη του θυμού είναι τρία: Η οργή, που λέγεται χολή και χόλος, η μήνη και ο κότος.

Διότι ο θυμός, που έχει αρχή και κίνηση, λέγεται οργή, χολή και χόλος.

Μήνη είναι θυμός που εξακολουθεί και παραμένει, δηλαδή μνησικακία. Λέγεται έτσι από το γεγονός ότι παραμένει και διατηρείται στη μνήμη.

(περισσότερα…)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 31. Για το φανταστικό.

Το φανταστικό είναι ικανότητα του αλόγου μέρους της ψυχής, που ενεργεί μέσω των αισθητηρίων και λέγεται αίσθηση.

Φανταστό και αισθητό, είναι αυτό που υποπίπτει στη φαντασία και την αίσθηση.

Όπως όραση είναι η ίδια η οπτική ικανότητα, και ορατό είναι αυτό που υποπίπτει στην όραση, για παράδειγμα κάποια πέτρα ή κάτι παρόμοιο.

Φαντασία πάλι είναι αίσθημα του αλόγου μέρους της ψυχής που προκαλείται από κάτι φανταστό.

(περισσότερα…)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 29. Για τον φόβο.

Και ο φόβος διαιρείται σε έξι είδη: στο δισταγμό, την ντροπή, την αισχύνη, την κατάπληξη, την έκπληξη και την αγωνία.

Δισταγμός λοιπόν είναι ο φόβος για μια μελλοντική πράξη.

Ντροπή είναι ο φόβος για προσδοκώμενη σε βάρος μας κατηγορία. Αυτό το συναίσθημα μάλιστα είναι πολύ ωφέλιμο.

Αισχύνη είναι ο φόβος για αισχρές πράξεις που έχουμε κάνει. Ούτε όμως αυτό το συναίσθημα είναι χωρίς ελπίδα σωτηρίας.

(περισσότερα…)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 28. Για την λύπη.

Τα είδη της λύπης είναι τέσσερα: η θλίψη, το (ψυχικό) βάρος, ο φθόνος και η συμπάθεια.

Θλίψη είναι η λύπη που μας αφαιρεί τη φωνή.

(Ψυχικό) βάρος είναι η λύπη που βαραίνει την ψυχή.

Φθόνος είναι η λύπη για τα αγαθά των άλλων.

Και συμπάθεια είναι η λύπη για την ξένη δυστυχία.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Απόδειξη, ότι ένας είναι ο Θεός και όχι πολλοί.

Αποδείξαμε ικανοποιητικά ότι υπάρχει ο Θεός και ότι η ουσία του είναι ακατάληπτη. Επίσης, όσοι πιστεύουν στην Αγία Γραφή, δεν αμφιβάλλουν ότι ο Θεός είναι ένας και όχι πολλοί.

Διότι το λέει ο Κύριος στην αρχή του Νόμου (στο Μωϋσή): «Εγώ είμαι ο Κύριος και Θεός σου που σ’ έβγαλα από τη γη της Αιγύπτου. Δεν θα έχεις άλλους θεούς εκτός από μένα. ᾿Εγὼ Κύριος ὁ Θεός σου ὁ ἐξαγαγών σε ἐκ γῆς Αἰγύπτου. Οὐκ ἔσονταί σοι θεοὶ ἕτεροι πλὴν ἐμοῦ (Εξ. 20, 2-3)».

Και πάλι λέει: «Άκουσε, λαέ του Ισραήλ· ο Κύριος και Θεός σου είναι ένας. ῎Ακουε, ᾿Ισραήλ· Κύριος ὁ Θεός σου Κύριος εἷς ἐστι (Δευτ. 6,4)».

(περισσότερα…)

ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΑΒΒΑ ΙΩΑΝΝΟΥ ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ
ΕΚΔΟΣΙΣ ΑΚΡΙΒΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΠΙΣΤΕΩΣ

Α΄.

1. Ότι το θείο είναι ακατάληπτο και ότι δεν πρέπει να ερευνά κανείς και να περιεργάζεται αυτά που δεν μας έχουν παραδοθεί από τους αγίους προφήτες και αποστόλους και ευαγγελιστές.
2. Γι’ αυτά που είναι δυνατόν να λεχθούν και γι’ αυτά που είναι άρρητα, και για όσα μπορεί να είναι γνωστά και όσα άγνωστα.
3. Απόδειξη ότι υπάρχει Θεός.
4. Για το τι είναι ο Θεός. Ότι δηλαδή είναι ακατάληπτος.
5. Απόδειξη, ότι ένας Θεός υπάρχει και όχι πολλοί.

(περισσότερα…)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16. Για τη Δημιουργία.

Επειδή, λοιπόν, ο αγαθός και υπεράγαθος Θεός δεν αρκέστηκε στη θεωρία του εαυτού του, αλλά από υπερβολική αγαθότητα, ευδόκησε να δημιουργηθούν κάποια δημιουργήματα, που θα δεχθούν τις ευεργεσίες του και θα μετάσχουν στην αγαθότητα του.

Γι’ αυτό, εκ του μη όντος παράγει και δημιουργεί τα σύμπαντα, ορατά και αόρατα. Δημιουργεί και τον άνθρωπο που αποτελείται, από ορατή και από αόρατη φύση. Ο Θεός μόλις συλλαμβάνει την ιδέα, ταυτόχρονα δημιουργεί· και η σκέψη του γίνεται πράξη, που την ολοκληρώνει ο Λόγος και την τελειοποιεί το Πνεύμα.

Απόδοση στη Νεοελληνική – Μετάφραση: Δωρόθεος Πάπαρης, Κωνσταντίνος Φραντζόλας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Για το τι είναι ο Θεός. Ότι δηλαδή είναι ακατάληπτος.

Είναι, λοιπόν, φανερό ότι υπάρχει Θεός. Αλλά είναι τελείως ακατάληπτο και άγνωστο τί είναι στην ουσία και τη φύση του. Επίσης, είναι φανερό ότι είναι ασώματος. Διότι, πώς είναι δυνατόν ο άπειρος (Θεός), ο αόριστος, ο ασχημάτιστος, ο αψηλάφητος, ο αόρατος, ο απλός και ασύνθετος να είναι σώμα;

Κι αν μπορεί να περιγραφεί και να πάθει, πώς μπορεί να είναι και αμετάβλητος; Και αυτό που αποτελείται από στοιχεία και διαλύεται εν συνεχεία σ’ αυτά, πώς θα είναι και απαθές. Διότι η σύνθεση είναι αιτία διαμάχης, η διαμάχη [αιτία] χωρισμού και ο χωρισμός [αιτία] της διασπάσεως. Και η διάσπαση είναι τελείως ξένη προς το Θεό.

(περισσότερα…)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Απόδειξη ότι υπάρχει Θεός.

Κανείς βέβαια δεν αμφισβητεί ότι υπάρχει Θεός, ούτε αυτοί που δέχονται την Αγία Γραφή -εννοώ και την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη-, αλλά ούτε και οι περισσότεροι από τους Έλληνες (συγγραφείς). Διότι, όπως είπαμε, η γνώση του Θεού έχει σπαρεί μέσα μας εκ φύσεως.

Επειδή όμως η κακία του πονηρού, κατά της ανθρώπινης φύσης, τόση δύναμη απέκτησε, με αποτέλεσμα να οδηγήσει ορισμένους στο πλέον παράλογο και χειρότερο απ’ όλα τα κακά βάραθρο της απώλειας: να λένε δηλαδή ότι δεν υπάρχει Θεός. Την αφροσύνη τους την περιγράφει ο ιεροφάντης Δαβίδ λέγοντας: «Είπε ο άφρων με τη σκέψη του· δεν υπάρχει Θεός. (Εἶπεν ἄφρων ἐν καρδίᾳ αὐτοῦ· οὐκ ἔστιν Θεός)».

(περισσότερα…)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Γι’ αυτά που είναι δυνατόν να λεχθούν και γι’ αυτά που είναι άρρητα, και για όσα μπορεί να είναι γνωστά και όσα άγνωστα.

Αυτός που θέλει να ομιλεί ή ν’ ακούει για το Θεό, πρέπει να γνωρίζει καλά, ότι όσα αναφέρονται στο Θεό καθ’ εαυτόν και όσα στο έργο της οικονομίας του, ούτε όλα αποσιωπώνται ούτε όλα λέγονται· ούτε όλα είναι άγνωστα ούτε όλα γνωστά. Και άλλο είναι αυτό που μπορεί να γίνει γνωστό και άλλο αυτό που μπορεί να λεχθεί, όπως άλλο είναι το να ομιλεί κανείς και άλλο το να γνωρίζει κάτι.

Πολλά λοιπόν που αντιλαμβανόμαστε ατελώς με το νου για το Θεό, δεν μπορούμε να τα διατυπώσουμε κατάλληλα, αλλά αναγκαζόμαστε με δικές μας εκφράσεις να ομιλούμε γι’ αυτά που είναι πάνω από μας (θεία). Έτσι αποδίδουμε στο Θεό ύπνο, οργή, αμέλεια, χέρια, πόδια και τα όμοια.

(περισσότερα…)