Ο σκοπός της Χριστιανικής ζωής
Η ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ
Του Αγίου Σεραφείμ του Σάρωφ
Ο κτηματίας Νικόλαος Μοτοβίλωφ, που το 1831 θεραπεύθηκε θαυματουργικά από σοβαρή ασθένεια με την προσευχή του οσίου Σεραφείμ, απέκτησε την εύνοιά του και αξιώθηκε να συζητήσει πολύ μαζί του γύρω από το Άγιο Πνεύμα.
Το κείμενο που ακολουθεί θεωρώ ότι είναι από τα πιο σημαντικά και διαφωτιστικά για έναν συνειδητό χριστιανό.
Ο σκοπός της ζωής μας
Ήταν Πέμπτη, γράφει ο Μοτοβίλωφ. Ημέρα συννεφιασμένη. το χιόνι στη γη είχε ανεβεί πια 25 πόντους, ενώ από τον ουρανό εξακολουθούσαν να πέφτουν πυκνές νιφάδες, όταν ο πατήρ Σεραφείμ άρχισε να συζητά μαζί μου. με έβαλε να καθίσω στον κορμό ενός δένδρου που μόλις είχε κόψει, και ο ίδιος κάθισε απέναντί μου. Βρισκόμασταν μέσα στο δάσος, κοντά στο ερημητήριο του, πάνω στον λόφο που κατέληγε στις όχθες του ποταμού Σάρωφκα.
– Ο Κύριος μού απεκάλυψε, είπε ο μεγάλος στάρετς, ότι από τα παιδικά σας χρόνια επιθυμούσατε πολύ να μάθετε ποιος είναι ο σκοπός της χριστιανικής ζωής, και είχατε ρωτήσει πολλές φορές μεγάλες πνευματικές προσωπικότητες.
– Πράγματι, απάντησα, από την ηλικία των δώδεκα ετών με απασχολούσε επίμονα αυτός ο λογισμός και είχα απευθυνθεί σε πολλούς πνευματικούς ανθρώπους, αλλά οι απαντήσεις τους δεν με ικανοποιούσαν.
Μάλιστα, συνέχισε ο πατήρ Σεραφείμ. Κανείς δεν σάς είχε δώσει οριστική απάντηση. να ποιος είναι ο σκοπός της χριστιανικής ζωής, έλεγαν: να πηγαίνεις στην εκκλησία, να προσεύχεσαι στον Θεό, να τηρείς τις εντολές Του, να κάνεις το καλό. Ορισμένοι δυσανασχετούσαν μαζί σας και σας έλεγαν ότι ασχολείσθε με μία περιέργεια που δεν αρέσει στον Θεό. «Μη ζητάς πράγματα πάνω από τις δυνάμεις σου», συμπλήρωναν. Κανείς όμως δεν σάς έδωσε τη σωστή απάντηση. Ορίστε λοιπόν, εγώ ο πτωχός Σεραφείμ θα σάς εξηγήσω τώρα ποιος είναι πράγματι αυτός ο σκοπός:
Η προσευχή, η νηστεία, η αγρυπνία και κάθε χριστιανικό έργο, όσο κι αν είναι καλό καθ’ εαυτό, δεν αποτελεί τον σκοπό της χριστιανικής μας ζωής, αλλά χρησιμεύει σαν μέσο για την επιτυχία του. Ο πραγματικός σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι η απόκτηση του Αγίου Πνεύματος.
Τα καλά έργα πρέπει να γνωρίζετε, αγαπητέ, πως μόνο όταν γίνεται χάριν του Χριστού ένα καλό έργο φέρνει τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος. το καλό βέβαια, κι αν ακόμη δεν έχει γίνει για τον Χριστό, δεν παύει να είναι καλό. Η Γραφή λέει: «Εν παντί έθνει ο φοβούμενος αυτόν και εργαζόμενος δικαιοσύνην δεκτός αυτώ εστι» (Πράξ. ι´ 35). Πόσο ευάρεστος είναι ο άνθρωπος που εργάζεται τη δικαιοσύνη, φαίνεται στην περίπτωση του εκατόνταρχου Κορνηλίου στην ευαγγελική ιστορία. Ο Κορνήλιος ήταν θεοφοβούμενος και πολύ ελεήμων. Σ αυτόν λοιπόν, ενώ προσευχόταν, εμφανίσθηκε άγγελος Κυρίου και του είπε: «Πέμψον εις Ιόππην και μετακάλεσαι Σίμωνα ός επικαλείται Πέτρος· ούτος ξενίζεται εν οικία Σίμωνος βυρσέως… ός παραγενόμενος λαλήσει σοι» (Πράξ. ι´ 32). Ο Πέτρος μίλησε στον Κορνήλιο για την αιώνια ζωή και πίστεψε κι αυτός και όλη η οικογένειά του.
Ο Κύριος χρησιμοποιεί όλα τα θεϊκά Του μέσα, για να δώσει την ευκαιρία σ’ ένα τέτοιον άνθρωπο, σαν αμοιβή για τα καλά του έργα, να μη στερηθεί την αιώνια μακαριότητα. Από την ευαγγελική αυτή διήγηση συμπεραίνουμε πως ο Κύριος, όσον αφορά τα καλά έργα που δεν γίνονται γι’ Αυτόν, περιορίζεται στο να μάς δώσει τα μέσα για να τα αξιοποιήσουμε. και από εμάς πλέον εξαρτάται, αν θα τα αξιοποιήσουμε ή όχι. να γιατί είπε ο Κύριος στους Εβραίους: «Ει τυφλοί ήτε, ουκ άν είχετε αμαρτίαν· νύν δέ λέγετε ότι βλέπομεν· η ούν αμαρτία υμών μένει» (Ιωάν. θ´ 41).
Όταν λοιπόν κάποιος αγαθοεργεί σαν τον Κορνήλιο, όχι για τον Χριστό, αλλά κατόπιν πιστέψει σ’ Αυτόν, τότε τα καλά του έργα είναι σαν να έγιναν για τον Χριστό. Αν όμως δεν πιστέψει στον Χριστό, δεν έχει δικαίωμα να παραπονεθεί ότι τα καλά του έργα δεν καρποφόρησαν. Γιατί το καλό έργο αποβαίνει ωφέλιμο μόνο όταν γίνεται χάριν του Χριστού, οπότε και στη μέλλουσα ζωή μάς εξασφαλίζει το στεφάνι της δικαιοσύνης, αλλά και στην παρούσα μάς γεμίζει με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. και καθώς έχει γραφεί: «Ου γάρ εκ μέτρου δίδωσιν ο Θεός το Πνεύμα» (Ιωάν. γ´ 34).
Έτσι είναι φιλόθεε. Ο σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι η απόκτηση του Πνεύματος του Θεού. Η προσευχή, η αγρυπνία, η νηστεία, η ελεημοσύνη και τα άλλα καλά έργα, που γίνονται χάριν του Χριστού, είναι μόνο μέσα για την απόκτηση του Αγίου Πνεύματος.
– Τί σημαίνει απόκτηση; ρώτησα τον στάρετς. δεν μπορώ να το καταλάβω.
– Αποκτώ, σημαίνει μαζεύω, συγκεντρώνω, αποκρίθηκε εκείνος. Γνωρίζω τί σημαίνει αποκτώ χρήματα. το ίδιο ισχύει και για την απόκτηση του Πνεύματος του Θεού. Γνωρίζεις τη σημασία της λέξεως «αποκτώ» με τη κοσμική έννοια; Ο σκοπός της ζωής των κοσμικών ανθρώπων είναι η απόκτηση χρημάτων, ενώ των ευγενών — εκτός από τα χρήματα — και η απόκτηση τιμών, διακρίσεων, και άλλων ανταμοιβών για τις υπηρεσίες τους στο κράτος.
Η απόκτηση του Αγίου Πνεύματος είναι κάτι παρόμοιο, μόνο που είναι ευλογημένο και αιώνιο. Αποκτάται με τους ίδιους περίπου τρόπους, όπως το χρηματικό κεφάλαιο ή τα διάφορα αξιώματα.
Ο Θεός Λόγος, ο Θεάνθρωπος Ιησούς Χριστός, παρομοίασε τη ζωή μας με αγορά και τα έργα μας με εμπορευόμενα πράγματα και μάς λέει: «Πραγματεύσασθε εν ώ έρχομαι» (Λουκ. ιθ´ 13), «εξαγοραζόμενοι τον καιρόν, ότι αι ημέραι πονηραί εισι» (Εφεσ. ε´16). Δηλαδή, εκμεταλλευθείτε το χρόνο σας, ώστε με τα επίγεια αγαθά να αποκτήσετε τα ουράνια. Επίγεια εμπορεύματα είναι τα καλά έργα που γίνονται για τον Χριστό και μάς εξασφαλίζουν τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Χωρίς Αυτό δεν υπάρχει σωτηρία.
Το Άγιο Πνεύμα εγκαθίσταται μόνο Του στις ψυχές μας. για να κατοικήσει όμως και να συμπαραμείνει με το δικό μας πνεύμα, πρέπει προηγουμένως να αγωνισθούμε με όλες μας τις δυνάμεις για να το αποκτήσουμε. Τότε εκείνο θα προετοιμάσει στην ψυχή και στο σώμα μας την κατοικία Του, σύμφωνα με τον αψευδή λόγο του Κυρίου: «Ενοικήσω εν υμίν και εμπεριπατήσω και έσομαι υμών Θεός, και υμείς έσεσθέ μοι λαός» (πρβλ. Λευϊτ. κστ´ 12).
Η προσευχή
Κάθε αρετή που γίνεται για τον Χριστό μάς δίνει τη χάρη του αγίου Πνεύματος. Περισσότερο όμως απ’ όλες μας τη δίνει η προσευχή, γιατί αυτή την έχουμε πάντοτε στα χέρια μας, σαν ένα εύχρηστο πνευματικό όπλο. Θα θέλατε π.χ. να πάτε στην εκκλησία, αλλά εκκλησία δεν υπάρχει ή μπορεί η ακολουθία να έχει τελειώσει. Θα θέλατε να δώσετε κάτι στον επαίτη, αλλά επαίτης δεν υπάρχει ή μπορεί να μην έχετε να του δώσετε. Θα θέλατε ίσως να φυλάξετε παρθενία, αλλά είτε η ιδιοσυγκρασία σας, είτε η πίεση των τεχνασμάτων του εχθρού, σε συνδυασμό με την αδυναμία σας, δεν σάς αφήνουν να αντισταθείτε και να εκπληρώσετε αυτή την επιθυμία σας. Θα θέλατε ακόμη να κάνετε και κάποια άλλη αρετή, χάριν του Χριστού, αλλά δεν έχετε δυνάμεις ή δεν σας δίνεται η κατάλληλη ευκαιρία.
Με την προσευχή όμως δεν συμβαίνει το ίδιο. Γι’ αυτή υπάρχει πάντοτε και για τον καθένα η δυνατότητα: για τον πλούσιο και τον πτωχό, τον ισχυρό και τον αδύνατο, τον διάσημο και τον άσημο, τον υγιή και τον ασθενή, τον δίκαιο και τον αμαρτωλό. Μεγάλη είναι η δύναμη της προσευχής. Αυτή περισσότερο απ’ όλα μάς παρέχει το Πνεύμα του Θεού, και αυτήν ευκολότερα απ’ όλα μπορεί καθένας να την επιτελέσει. Με την προσευχή αξιωνόμαστε να συζητάμε με τον Πανάγαθο Θεό και Σωτήρα μας. Πρέπει όμως να προσευχόμαστε μόνο μέχρις ότου ο Θεός, το Πνεύμα το Άγιο μας επισκεφτεί με τη χάρη Του στο μέτρο που Αυτός γνωρίζει. και όταν Αυτός ευδοκήσει να μάς επισκεφτεί, τότε πρέπει να σταματήσουμε την προσευχή. Γιατί να του λέμε «ελθέ και σκήνωσον εν ημίν», αφού ήδη βρίσκεται μέσα στις ψυχές μας;
Οι άλλες αρετές
– Μέχρι τώρα, μπάτουσκα, μιλήσατε μόνο για την προσευχή. Τί θα λέγατε για τις άλλες αρετές που γίνονται για τον Χριστό και την απόκτηση του Αγίου Πνεύματος;
– Τη χάρη του Αγίου Πνεύματος μπορείτε να την αποκτήσετε και με όλες τις άλλες αρετές, που γίνονται χάριν του Χριστού. Εμπορευθείτε από τις αρετές εκείνες που σάς δίνουν περισσότερο κέρδος. Συγκεντρώστε κεφάλαιο από τα ευλογημένα κέρδη της θείας χάριτος και να τα καταθέσετε στο αιώνιο ταμιευτήριο, που θα σάς αποφέρει τόκο σε κάθε πνευματικό ρούβλι όχι 4 ή 6%, αλλά 100%, και αναρίθμητες φορές περισσότερο.
Αν π.χ. σάς δίνει περισσότερη χάρη η προσευχή και η αγρυπνία, αγρυπνείτε και προσεύχεσθε. Αν σάς δίνει περισσότερη η νηστεία, νηστεύετε. Αν σάς δίνει η ελεημοσύνη, δώστε ελεημοσύνη. Παρόμοια σκεφθείτε και για κάθε άλλη αρετή που γίνεται για τον Χριστό.
Έτσι να εμπορεύεσθε πνευματικά με τις αρετές. Κι αφού αποκτήσετε μ̉ αυτόν τον τρόπο τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, να τη μοιράσετε σε όσους έχουν ανάγκη, παίρνοντας παράδειγμα από το αναμμένο κερί. Αυτό, αν και είναι αναμμένο με γήινο φως, ανάβει και άλλα κεριά, φωτίζει και άλλα μέρη, χωρίς να λιγοστεύει το δικό του φως. Αν γίνεται έτσι με το γήινο φως, τί να πούμε τότε για το φως της χάριτος του Παναγίου Πνεύματος του Θεού;
Προσέγγιση με τις αισθήσεις
– Mπάτουσκα, μιλάτε διαρκώς για την απόκτηση της χάριτος του Αγίου Πνεύματος σαν τον σκοπό της χριστιανικής ζωής. πως όμως και που μπορώ να το δω; τα καλά έργα φαίνονται. Θα μπορούσα άραγε να δω και το Άγιο Πνεύμα; πως μπορώ να γνωρίζω, εάν το Άγιο Πνεύμα είναι μαζί μου ή όχι;
– Στις ημέρες μας, αποκρίθηκε ο στάρετς, υπάρχει γενική ψυχρότητα προς την αγία πίστη του Χριστού και αδιαφορία προς όσα ενεργεί η θεία Πρόνοια για να μάς φέρει κοντά Του. Η ψυχρότητα και η αδιαφορία αυτή μπορούμε να πούμε ότι μάς απομάκρυναν σχεδόν εντελώς από την αληθινή χριστιανική ζωή. Μάς φαίνονται τώρα κάπως παράξενα τα λόγια της Γραφής, όπως π.χ. εκείνα που είπε ο προφήτης Μωυσής για τους πρωτοπλάστους: «Ήκουσαν της φωνής Κυρίου του Θεού περιπατούντος εν τώ παραδείσω…» (Γεν. γ´ 8), ή τα λόγια του αποστόλου Παύλου: «Κωλυθέντες υπό του Αγίου Πνεύματος λαλήσαι τον λόγον εν τη Ασία εζητήσαμεν εξελθείν εις Μακεδονίαν, συμβιβάζοντες ότι προσκέκληται ημάς ο Κύριος ευαγγελίσασθαι αυτούς » (Πράξ. ιστ´ 7-10).
Συχνά αναφέρεται η εμφάνιση του Θεού σε ανθρώπους και σε άλλα μέρη της Αγίας Γραφής. Αυτός είναι ο λόγος που μερικοί υποστηρίζουν και λένε: «Τα χωρία αυτά είναι ακατανόητα. Πως μπορούν οι άνθρωποι με τα ίδια τους τα μάτια να δουν τον Θεό;» Τίποτε όμως ακατανόητο δεν υπάρχει εδώ. Η δυσκολία προέρχεται από το ότι απομακρυνθήκαμε από την απλότητα της πρωταρχικής χριστιανικής γνώσεως, και με την πρόφαση της επιστημονικής γνώσεως μπήκαμε σε τέτοιο σκοτάδι αγνοίας, ώστε μάς φαίνονται ακατανόητα εκείνα που για τους παλαιούς ήταν τόσο κατανοητά. Και στις καθημερινές ακόμη συζητήσεις τους η έννοια της εμφανίσεως του Θεού δεν ήταν γι’ αυτούς κάτι παράξενο. Οι άνθρωποι αυτοί δεν έβλεπαν τον Θεό και τη χάρη του Αγίου Του Πνεύματος στον ύπνο και στους ρεμβασμούς τους ούτε σε μία φανταστική και αρρωστημένη έκσταση, αλλά φανερά και αληθινά.
Σήμερα δυστυχώς γίναμε πολύ αδιάφοροι για τη σωτηρία μας, με αποτέλεσμα να δίνουμε λανθασμένη ερμηνεία σε πολλά αγιογραφικά χωρία. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν ζητάμε τη χάρη του Θεού, δεν της επιτρέπουμε εξ αιτίας του εγωϊσμού να κατοικήσει στην ψυχή μας. Αυτός είναι ο λόγος που δεν έχουμε τον πραγματικό φωτισμό. Ο Κύριος στέλνει τον φωτισμό Του μόνο στις καρδιές που με όλη τους τη δύναμη καρτερούν και διψούν την αλήθεια.
Η θεία χάρη στα μυστήρια
Τη χάρη του Αγίου Πνεύματος λαμβάνουν όλοι οι χριστιανοί στο μυστήριο του αγίου χρίσματος, όταν σφραγίζονται στα κυριότερα μέλη του σώματος, καθώς ορίζει η αγία μας εκκλησία, ο αιώνιος φύλακας αυτής της χάριτος.
Στο μυστήριο του αγίου χρίσματος αναφέρεται: «Σφραγίς δωρεάς Πνεύματος Αγίου». Εμείς οι χοϊκοί, φιλόθεε, βάζουμε τη σφραγίδα μας σε σκεύη που κρύβουν κάτι πολύτιμο. Τί πολυτιμότερο όμως υπάρχει από τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος που μάς δίνονται άνωθεν κατά το μυστήριο του αγίου βαπτίσματος;
Αν δεν αμαρτάναμε ποτέ μετά τη βάπτιση μας, θα παραμέναμε αιωνίως άγιοι, άσπιλοι, απαλλαγμένοι από κάθε σωματικό και ψυχικό μολυσμό και ευάρεστοι στον Θεό. Δυστυχώς όμως αυξανόμενοι στην ηλικία δεν αυξανόμαστε και στη σοφία όπως ο Ιησούς Χριστός. Αντιθέτως σιγά σιγά διαφθειρόμαστε, χάνουμε τη θεία χάρη και αμαρτάνουμε με ποικίλες και βαριές αμαρτίες.
Αν παρακινηθεί κάποιος από τη σοφία του Θεού και αποφασίσει να αφιερώσει τη ζωή του σ’ Αυτόν, πρέπει να μετανοήσει ειλικρινά για όλες τις αμαρτίες του και να επιδοθεί στις αντίθετες αρετές. Με την εξάσκηση των αρετών αυτών θα αποκτήσει το Άγιον Πνεύμα, το οποίο ενεργεί μέσα μας και θεμελιώνει τη βασιλεία του Θεού.
Η χάρη του Αγίου Πνεύματος, που δίνεται κατά το άγιο βάπτισμα, στο όνομα της Αγίας Τριάδος, λάμπει στην καρδιά μας σαν ανέσπερο φως του Χριστού. Λάμπει παρ’ όλες τις αμαρτωλές μας πτώσεις, παρ’ όλο το σκοτάδι που περιβάλλει την ψυχή μας. το Άγιο Πνεύμα, όταν ο αμαρτωλός ακολουθήσει τον δρόμο της μετανοίας, εξαλείφει εντελώς και τα ίχνη ακόμη των αμαρτιών του και ενδύει τον πρώην ένοχο πάλι με την άφθαρτη στολή, την υφασμένη με τη χάρη Του, για την απόκτηση της οποίας—σαν σκοπό της χριστιανικής ζωής—σου μιλώ τόση ώρα.
Το άκτιστο φως
Όπως είπαμε προηγουμένως, η χάρη του Αγίου Πνεύματος είναι φως που φωτίζει τον άνθρωπο.
Ο Κύριος συχνά φανέρωνε ενώπιον πολλών μαρτύρων την ενέργεια της χάριτος του Αγίου Πνεύματος σ’ εκείνους τους ανθρώπους που είχε αγιάσει και φωτίσει. Θυμήσου τον Μωυσή μετά τη συζήτηση που είχε στο Σινά με τον Θεό. Οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να τον αντικρύσουν, γιατί ακτινοβολούσε με ένα ασυνήθιστο φως που τον περιέβαλλε. Αναγκαζόταν λοιπόν να εμφανίζεται στους Ισραηλίτες με το πρόσωπο καλυμμένο.
Θυμήσου ακόμη τη θεία Μεταμόρφωση του Σωτήρος στο όρος Θαβώρ. «Καί τα ιμάτια αυτού εγένοντο στίλβοντα, λευκά λίαν ως χιών» (Μαρκ. θ´ 3), και «ακούσαντες οι μαθηταί έπεσον επί πρόσωπον αυτών και εφοβήθησαν σφόδρα» (Ματθ. ιζ´ 6). Όταν εμφανίσθηκαν κοντά στον Κύριο ο Μωυσής και ο Ηλίας, «επεσκίασεν αυτούς νεφέλη φωτεινή». Η χάρη λοιπόν του Αγίου Πνεύματος φανερώνεται με ένα ανέκφραστο φως.
– Πως είναι δυνατόν, ρώτησα τον μπάτουσκα, να καταλάβω ότι βρίσκομαι στη χάρη του Αγίου Πνεύματος;
– Είναι κάτι πολύ απλό, μου απάντησε. Ο Κύριος λέει, ότι όλα είναι απλά σ’ εκείνους που αποκτούν τη γνώση. Οι Απόστολοι είχαν αυτή τη γνώση, γι’ αυτό πάντοτε καταλάβαιναν αν βρισκόταν το Πνεύμα του Θεού μαζί τους ή όχι. Ποτισμένοι λοιπόν με τη γνώση και βλέποντας την παρουσία του Αγίου Πνεύματος μέσα τους, έλεγαν με βεβαιότητα ότι το έργο τους είναι άγιο και κατά πάντα ευάρεστο στον Θεό. Έτσι εξηγείται γιατί έγραφαν στις επιστολές τους: «Έδοξε τώ Αγίω Πνεύματι και ημίν» (Πράξ. ιε´ 28), και μόνο με αυτές τις προϋποθέσεις συνιστούσαν τις επιστολές τους σαν αδιάψευστη αλήθεια για την ωφέλεια όλων των πιστών. Οι άγιοι Απόστολοι ένοιωθαν αισθητά μέσα τους την παρουσία του Πνεύματος του Θεού. Βλέπεις λοιπόν, αγαπητέ, ότι το πράγμα είναι απλό;
– Παρ’ όλα ταύτα δεν καταλαβαίνω πως μπορώ να είμαι απολύτως βέβαιος ότι βρίσκομαι στη χάρη του Αγίου Πνεύματος. πως μπορώ να αντιλαμβάνομαι την πραγματική Του επιφοίτηση;
– Σας είπα ήδη, φιλόθεε, ότι είναι κάτι πολύ απλό και σάς διηγήθηκα λεπτομερώς πως οι άνθρωποι βρίσκονται εν Πνεύματι Αγίω και πως πρέπει να καταλαβαίνουμε την παρουσία Του μέσα μας. Τί άλλο θέλεις λοιπόν;
– Θέλω να το κατανοήσω αυτό πολύ καλά, απάντησα.
Τότε ο πατήρ Σεραφείμ με έπιασε δυνατά από τους ώμους και μού είπε:
– Τώρα βρισκόμαστε και οι δύο μέσα στο Άγιο Πνεύμα. Γιατί δεν με κοιτάς;
– Δεν μπορώ να κοιτάξω, γιατί από τα μάτια σας βγαίνουν λάμψεις. το πρόσωπό σας έγινε λαμπρότερο από τον ήλιο και τα μάτια μου πονούν.
– Μην ταράζεσαι. Είσαι τώρα κι εσύ φωτεινός σαν κι εμένα. Βρίσκεσαι κι εσύ στην πληρότητα του θείου Πνεύματος, διαφορετικά δεν θα μπορούσες να με δεις σ’ αυτή την κατάσταση.
Και σκύβοντας αργά μου είπε στο αυτί:
– Ευχαρίστησε τον Θεό για το ανέκφραστο σ’ εσένα έλεός Του. Θα πρόσεξες ότι ούτε καν σταυροκοπήθηκα, παρά μόνο προσευχήθηκα νοερά με την καρδιά μου και είπα: «Κύριε, αξίωσέ τον να δει φανερά και με τα σωματικά του μάτια την επιφοίτηση του Πνεύματος Σου, με την οποία αξιώνεις τους δούλους Σου, όταν ευδοκήσεις να τους φανερωθείς με το φως της μεγαλοπρεπούς δόξης Σου».
Και να αγαπητέ, ο Κύριος ικανοποίησε αμέσως την ταπεινή παράκληση του πτωχού Σεραφείμ. Πως να μην τον ευγνωμονούμε και οι δύο για την ανέκφραστη δωρεά Του! με τη μορφή αυτή σπανίως φανερώνει ο Κύριος το έλεος Του και σε μεγάλους ακόμη ερημίτες. Αυτή η θεία χάρη σαν φιλόστοργη μητέρα ευδόκησε να παρηγορήσει τη συντετριμμένη καρδιά σου ύστερα από τη μεσιτεία της ίδιας της Μητέρας του Θεού. Γιατί όμως, αγαπητέ μου, δεν με κοιτάς στα μάτια; Κοίταξέ με χωρίς να φοβάσαι. Ο Κύριος είναι μαζί μας!
Ύστερα από τα λόγια αυτά έριξα μία ματιά στο πρόσωπό του και με κατέλαβε ακόμη μεγαλύτερο δέος. Φαντάσου πως συζητάς με κάποιον το μεσημέρι, εκτεθειμένος στις καυτερές ακτίνες του ήλιου, και τον κοιτάζεις στο πρόσωπο. Βλέπεις τα χείλη του να κινούνται, βλέπεις την αλλοιωμένη έκφραση των ματιών του, ακούς τη φωνή του, αισθάνεσαι ότι κάποιος σε κρατά από τους ώμους, αλλά δεν βλέπεις ούτε τα χέρια ούτε το σχήμα του, μα ούτε τον ίδιο τον εαυτό σου. Βλέπεις μόνο ένα εκτυφλωτικό φως, που ξεχύνεται μερικά βήματα τριγύρω και χαρίζει τη λάμψη του στο πέπλο του χιονιού που καλύπτει το ξέφωτο, και στις νιφάδες που πέφτουν πάνω σε μένα και στον μεγάλο στάρετς. Είναι αδύνατον να φανταστεί κανείς εκείνη την κατάσταση, στην οποία βρισκόμουν τότε!
Οι καρποί του Πνεύματος
– Τί αισθάνεσαι τώρα; με ρώτησε ο πατήρ Σεραφείμ.
– Πολύ ευχάριστα!
– Πες μου συγκεκριμένα τί νοιώθεις.
– Νοιώθω τέτοια γαλήνη και ειρήνη στην ψυχή μου που με κανένα λόγο δεν μπορώ να την εκφράσω.
– Αυτό, φιλόθεε, είναι εκείνη η ειρήνη για την οποία έκανε λόγο ο Κύριος στους μαθητές Του: «Ειρήνη την εμήν δίδωμι υμίν∙ ου καθώς ο κόσμος δίδωσιν, εγώ δίδωμι υμίν» (Ιωάν. ιδ´ 27). «Ότι δέ εκ του κόσμου ουκ εστέ, αλλ̉ εγώ εξελεξάμην υμάς εκ του κόσμου, διά τούτο μισεί υμάς ο κόσμος» (Ιωάν. ιε´ 19). «Αλλά θαρσείτε, εγώ νενίκηκα τον κόσμον» (Ιωάν. ιστ´ 33). Σ αυτούς τους ανθρώπους που είναι μισητοί στον κόσμο, αλλά εκλεκτοί από τον Χριστό, δίνει ο Κύριος αυτή την ειρήνη που νοιώθεις τώρα εσύ μέσα σου. Αυτή είναι «η ειρήνη του Θεού η υπερέχουσα πάντα νούν» (Φιλ. δ´ 7) σύμφωνα με τον λόγο του Αποστόλου. Τί άλλο αισθάνεσαι;
– Ασυνήθιστη χαρά σ όλη την καρδιά μου.
– Όταν το Πνεύμα του Θεού, συνέχισε ο μπάτουσκα, κατέρχεται στον άνθρωπο και τον περιβάλλει με την πληρότητα της ενεργείας Του, τότε η ψυχή του ανθρώπου γεμίζει με μία ανέκφραστη χαρά, γιατί το Άγιο Πνεύμα κάνει τα πάντα χαροποιά, όπου κι αν εγγίσει. Αυτή είναι η χαρά, για την οποία ο Κύριος λέει στο Ευαγγέλιο: «Η γυνή όταν τίκτη, λύπην έχει, ότι ήλθεν η ώρα αυτής· όταν δέ γεννήση το παιδίον, ουκέτι μνημονεύει της θλίψεως διά την χαράν ότι εγεννήθη άνθρωπος εις τον κόσμον. και υμείς ούν λύπην μέν νύν έχετε· πάλιν δέ όψομαι υμάς και χαρήσεται υμών η καρδία, και την χαράν υμών ουδείς αίρει αφ υμών» (Ιωάν. ιστ´ 21- 22).
Μα όσο και αν είναι παρήγορη η χαρά αυτή, που τώρα νοιώθεις στην καρδιά σου, δεν είναι τίποτε συγκριτικά μ εκείνη, την οποία ετοίμασε ο Κύριος «τοίς αγαπώσιν αυτόν», μαζί με όλα εκείνα «ά οφθαλμός ουκ είδε και ούς ουκ ήκουσε και επί καρδίαν ανθρώπου ουκ ανέβη» (Α´ Κορινθ. β´ 9). Τώρα σε μας δίνεται η πρόγευση αυτής της χαράς. Κι αν τώρα νοιώθουμε τόση γλυκύτητα και ευφροσύνη στην καρδιά μας, τί θα πούμε τότε για τη χαρά εκείνη, που έχει ετοιμαστεί στον ουρανό γι’ αυτούς που κοπιάζουν εδώ στη γη; Αλλά κι εσύ, αγαπητέ μου, αρκετά υπέφερες στη ζωή σου. Κοίταξε όμως τώρα με ποια χαρά σε παρηγορεί ο Κύριος στην παρούσα ακόμη ζωή! Τί άλλο νοιώθεις;
– Ασυνήθιστη θερμότητα, απάντησα.
– Μα πως αγαπητέ μου; Είμαστε καθισμένοι χειμώνα καιρό στην αυλή του κελλιού μέσα στο δάσος, πατάμε στο χιόνι, από τον ουρανό συνεχίζουν να πέφτουν νιφάδες και μάς έχουν σκεπάσει πάνω από ένα βερσόκ. [Ένα βερσόκ=4,4 εκατοστά.] Τί θερμότητα μπορεί να αισθάνεσαι;
– Αισθάνομαι τέτοια θερμότητα, σαν κι εκείνη που δημιουργείται μέσα σ ένα λουτρό, όταν ρίξουν νερό στην πέτσκα κι αρχίσει να βγαίνει σαν στύλος ο ατμός.
– Μήπως αισθάνεσαι και τη ευωδία του; ρώτησε ο στάρετς.
– Ναι, απάντησα. Επάνω στη γη δεν υπάρχει παρόμοια ευωδία. Όταν ακόμη ζούσε η μητέρα μου, επειδή μού άρεσε ο χορός και πήγαινα στις χοροεσπερίδες, με ράντιζε με αρώματα, τα οποία αγόραζε από τα καλύτερα καταστήματα μόδας της πόλεως Καζάν. Αλλά κι εκείνα δεν ανέδιδαν τέτοια ευωδία.
– Το γνωρίζω. Είναι έτσι, όπως ακριβώς το λες. σε ρώτησα όμως επίτηδες για να δω αν αισθάνεσαι κι εσύ το ίδιο. Πράγματι. Η πιο ευχάριστη ευωδία πάνω στη γη δεν μπορεί να συγκριθεί μ’ αυτή που νιώθουμε τώρα, γιατί μάς πλημμυρίζει η ευωδία του Αγίου Πνεύματος του Θεού. Ποια επίγεια ευωδία μπορεί να συγκριθεί μ’ αυτή;
Μού είπες ότι γύρω μας υπάρχει θερμότητα όπως και στο λουτρό. Κοίταξε όμως! το χιόνι επάνω μας δεν έχει λιώσει, ενώ από το ουρανό εξακολουθεί να πέφτει. Αυτό σημαίνει ότι η θερμότητα δεν βρίσκεται στον αέρα, αλλά μέσα μας. Είναι εκείνη η θερμότητα, για την οποία μάς προτρέπει το Άγιο Πνεύμα να αναφωνούμε προς τον Κύριο: «Με τη θερμότητα του Πνεύματός Σου του Αγίου θέρμανέ με»!
Μ αυτή θερμαίνονταν οι ερημίτες, άνδρες και γυναίκες, και αψηφούσαν την παγωνιά του χειμώνα. Ένιωθαν σαν να ήταν ντυμένοι με ζεστές γούνες. Αυτό συμβαίνει τώρα και σε μας, γιατί μέσα μας αναπαύεται η θεία χάρη, καθώς είπε ο Κύριος: «Η βασιλεία του Θεού εντός υμών εστι» (Λουκ. ιζ´ 21). Λέγοντας εδώ βασιλεία, υπονοεί ο Κύριος τη χάρη του Αγίου Πνεύματος.
Η βασιλεία του Θεού
Να λοιπόν! Αυτή η βασιλεία του Θεού βρίσκεται τώρα μέσα μας και μάς φωτίζει εξωτερικά, μάς θερμαίνει και γεμίζει με κάθε είδους ευωδία τον αέρα που μάς περιβάλλει. Επίσης ευφραίνει τις αισθήσεις μας με την ουράνια ευφροσύνη και γεμίζει την καρδιά μας με ανέκφραστη χαρά. για την κατάσταση, στην οποία βρισκόμαστε τώρα, ο Απόστολος λέει: «Η βασιλεία του Θεού ου γάρ εστιν βρώσις και πόσις, αλλά δικαιοσύνη και ειρήνη και χαρά εν Πνεύματι Αγίω» (Ρωμ. ιδ´ 17). Η πίστη μας συνίσταται «ουκ εν πειθοίς ανθρωπίνης σοφίας λόγοις, αλλ εν αποδείξει Πνεύματος και δυνάμεως» (Α´ Κορινθ. β´ 4).
Σ’ αυτήν ακριβώς την κατάσταση βρισκόμαστε τώρα κι εμείς. Γι’ αυτή κυρίως ο Χριστός είπε:« Εισί τινες των ώδε εστηκότων, οίτινες ου μη γεύσωνται θανάτου έως άν ίδωσι την βασιλείαν του Θεού εληλυθυίαν εν δυνάμει» (Μαρκ. θ´ 1).
Να λοιπόν, αγαπητέ μου, κοίταξε τί ανέκφραστη χαρά μάς αξίωσε να δοκιμάσουμε τώρα ο Κύριος! να τί σημαίνει να βρισκόμαστε στην πληρότητα του Αγίου Πνεύματος. Ο άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος γράφει κάπου το εξής: «Βρισκόμουν ο ίδιος στην πληρότητα του Αγίου Πνεύματος». Με αυτή την πληρότητα του Αγίου Πνεύματος υπερπλήρωσε τώρα ο Κύριος κι εμάς τους πτωχούς. Νομίζω λοιπόν πως δεν υπάρχει πλέον λόγος να ρωτάς περισσότερα για το πως βρίσκονται οι άνθρωποι στη χάρη του Αγίου Πνεύματος! Θα θυμάσαι άραγε το ανέκφραστο έλεος του Θεού που φανερώθηκε σήμερα σ εμάς;
– Δεν γνωρίζω, μπάτουσκα, αν θα με αξιώσει ο Θεός να το θυμάμαι τόσο ζωντανά και καθαρά, όπως το αισθάνομαι τώρα.
– Εγώ νομίζω, παρατήρησε ο στάρετς, ότι ο Κύριος θα σε βοηθήσει να συγκρατήσεις για πάντα αυτή τη φανέρωση στη μνήμη σου. Διαφορετικά, δεν θα απαντούσε η αγαθότητα Του τόσο αστραπιαία στην ταπεινή παράκληση του πτωχού Σεραφείμ. Πολύ περισσότερο, γιατί η γνώση αυτή δεν δόθηκε σε σένα μόνο για τον εαυτό σου, αλλά και για όλο τον κόσμο, ώστε κι εσύ να στερεωθείς στον δρόμο του Θεού, και τους άλλους να ωφελήσεις.
Όσον αφορά το γεγονός ότι εγώ είμαι μοναχός, ενώ εσύ λαϊκός, αυτό δεν πρέπει να το σκέπτεσαι. Ο Θεός ζητά ορθή πίστη σ’ Αυτόν και στον μονογενή Του Υιό. και τότε προσφέρει από τον ουρανό πλούσια τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Ο Κύριος ζητά μία καρδιά γεμάτη αγάπη για τον Θεό και τον πλησίον. Αυτή είναι ο τόπος, στον οποίον Εκείνος αναπαύεται και εμφανίζεται με την πληρότητα της επουρανίου δόξης Του.
«Υιέ, δός μοι σήν καρδίαν» (Παροιμ. κγ´ 26), μάς λέει ο Κύριος, κι Εκείνος υπόσχεται να μάς δώσει το κάθε τι. Ζητά την καρδιά μας ο Κύριος, γιατί μέσα σ αυτή θέλει να εγκαθιδρύσει τη βασιλεία Του. «Εγγύς Κύριος πάσι τοίς επικαλουμένοις αυτόν, πάσι τοίς επικαλουμένοις αυτόν εν αληθεία» (Ψαλμ. ρμδ´ 18).
Ο Κύριος εισακούει εξ ίσου τον μοναχό και τον λαϊκό, αρκεί να είναι και οι δύο ορθόδοξοι, να αγαπούν τον Θεό από τα βάθη της ψυχής τους και να έχουν πίστη σ’ Αυτόν, έστω σαν τον κόκκο του σιναπιού. Αν συμβαίνουν αυτά, τότε και οι δύο θα μετακινήσουν όρη. «Διώξεται είς χιλίους και δύο μετακινήσουσι μυριάδας» (Δευτερ. λβ´ 30).
Ο ίδιος ο Κύριος λέει: «Πάντα δυνατά τώ πιστεύοντι» (Μαρκ. θ´ 23), ενώ ο απόστολος Παύλος αναφωνεί: «Πάντα ισχύω εν τώ ενδυναμούντί με Χριστώ» (Φιλιπ. δ´ 12). Ο Κύριος λέει για όσους πιστεύουν σ’ Αυτόν: «Ο πιστεύων εις εμέ, τα έργα ά εγώ ποιώ κακείνος ποιήσει, και μείζονα τούτων ποιήσει» (Ιωάν. ιδ´ 12). Έως άρτι ουκ ητήσατε ουδέν εν τώ ονόματί μου· αιτείτε και λήψεσθε, ίνα η χαρά υμών ή πεπληρωμένη» (Ιωάν. ιστ´ 24).
Όσα λοιπόν, φιλόθεε, ζητήσεις από τον Κύριο, όλα θα τα λάβεις, αρκεί μόνο αυτό που θα ζητήσεις να είναι για τη δόξα του Θεού ή για την ωφέλεια του πλησίον, γιατί και την ωφέλεια προς τον πλησίον ο Θεός προς δόξαν Του τη δέχεται. Γι’ αυτό και λέει: «Εφ όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε» (Ματθ. κε´ 40). Μην αμφιβάλλεις καθόλου για το αν ο Κύριος θα εκπληρώσει τα αιτήματά σου, αρκεί, όπως είπαμε, να γίνονται προς δόξαν Θεού και ωφέλεια του πλησίον.
Αλλά και αν ακόμη ζητήσεις κάτι για προσωπική σου ανάγκη ή ωφέλεια, πολύ σύντομα και πρόθυμα θα σού το στείλει ο Κύριος, αρκεί να σού είναι απολύτως αναγκαίο. Γιατί ο Κύριος αγαπά όσους τον αγαπούν και είναι αγαθός σε όλους. «Θέλημα των φοβουμένων αυτόν ποιήσει και της δεήσεως αυτών εισακούσεται» (Ψαλμ. ρμδ´ 19).
‘Απόσπασμα από το βιβλίο ΟΣΙΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΤΟΥ ΣΑΡΩΦ. Έκδοση Ιεράς Μονής Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής 199
Ελληνική Πατρολογία 